Fiyat Aksiyonu ve İşlem Hacmi

Fiyat aksiyonu (price action) ve işlem hacmi analizi, teknik analizin temel taşlarıdır. Fiyat hareketlerini çıplak gözle yorumlama sanatı olan fiyat aksiyonu, göstergelere ihtiyaç duymadan piyasa dinamiklerini anlamayı sağlar. İşlem hacmi ise bu hareketlerin arkasındaki gücü ve katılımı gösterir. Bu iki unsur birleştiğinde, piyasanın gerçek niyetini ortaya çıkaran güçlü bir analiz aracı oluşur.

Fiyat Aksiyonu Temelleri

Fiyat aksiyonu analizi, grafikte oluşan mum çubuk formasyonları, destek-direnç seviyeleri ve trend yapılarını yorumlama üzerine kuruludur. En yaygın kullanılan fiyat aksiyonu formasyonları:

• Pin Bar: Uzun fitili ve küçük gövdesiyle red veya ret sinyali verir
• Engulfing (Yutan) Formasyonu: Önceki mumu tamamen yutan ters yöndeki mum
• Inside Bar: Önceki mumun içinde kalan konsolidasyon mumu
• Fakey (False Break): Yanlış kırılım sonrası hızlı geri dönüş

Bu formasyonlar, özellikle önemli destek-direnç seviyelerinde oluştuğunda güçlü sinyaller üretir. Ancak fiyat aksiyonunun gerçek gücü, işlem hacmi ile birlikte değerlendirildiğinde ortaya çıkar.

Volüm Analizi ve Önemi

İşlem hacmi, belirli bir zaman diliminde el değiştiren varlık miktarını gösterir. Hacim analizi, fiyat hareketlerinin arkasındaki katılımı ve dolayısıyla güvenilirliğini ölçer:

Temel Hacim İlkeleri

1. Trend Doğrulama: Yükselen fiyatla birlikte artan hacim, alıcı katılımının güçlü olduğunu ve trendin devam edeceğini gösterir
2. Satış Baskısı: Düşen fiyatla birlikte artan hacim, satıcıların kontrolde olduğunu işaret eder
3. Zayıflık Sinyali: Fiyat yeni zirveler yaparken hacmin azalması, rallinin sonuna yaklaşıldığını gösterebilir
4. Tükenme: Aşırı yüksek hacimle gerçekleşen keskin hareketler genellikle kısa vadeli dönüşlere işaret eder

Hacim Spread Analizi (VSA)

Hacim Spread Analizi, mum çubuğunun büyüklüğü (spread) ile hacmi birlikte değerlendirerek profesyonel oyuncuların niyetini anlamaya çalışır:

• Dar spread + Yüksek hacim: Arz veya talep baskısı, potansiyel dönüş
• Geniş spread + Düşük hacim: Profesyonel katılım eksikliği, sürdürülemez hareket
• Test mumu: Düşük hacimle dipten dönüş, alıcıların varlığını test eder

OBV (On Balance Volume) Göstergesi

Joseph Granville tarafından 1960'larda geliştirilen OBV, pozitif ve negatif hacim akışını kümülatif olarak hesaplar:

OBV Hesaplama Formülü

Eğer Kapanış > Önceki Kapanış: OBV = Önceki OBV + Günün Hacmi
Eğer Kapanış < Önceki Kapanış: OBV = Önceki OBV - Günün Hacmi
Eğer Kapanış = Önceki Kapanış: OBV = Önceki OBV

OBV Divergence (Uyumsuzluk) Stratejileri

Boğa Uyumsuzluğu (Bullish Divergence):

• Fiyat daha düşük dipler yaparken OBV yükseliyor
• Gizli alım baskısı, potansiyel dip sinyali
• Örnek: Bitcoin 2018 Aralık diplerinde OBV yükselmeye başlamış, 2019 rallisini önceden haber vermişti

Ayı Uyumsuzluğu (Bearish Divergence):

• Fiyat daha yüksek zirveler yaparken OBV düşüyor
• Gizli satış baskısı, potansiyel zirve sinyali
• Örnek: S&P 500 endeksi 2007 Ekim zirvesinde OBV düşüşe geçmiş, 2008 krizini önceden işaret etmişti

OBV Trend Takibi

OBV'nin mutlak değerinden ziyade yönü önemlidir. OBV trend çizgileri kullanarak:

• Yükselen OBV trendi: Akümülasyon fazı
• Düşen OBV trendi: Dağıtım fazı
• OBV trend kırılımları genellikle fiyat trend kırılımlarından önce gelir

Hacim Profil (Volume Profile) ve VPVR

Volume Profile, belirli fiyat seviyelerinde gerçekleşen işlem hacmini yatay histogram olarak gösterir. VPVR (Volume Profile Visible Range), ekranda görünen aralıktaki hacim dağılımını otomatik hesaplar.

Volume Profile Bileşenleri

1. Point of Control (POC): En yüksek hacmin gerçekleştiği fiyat seviyesi
2. Value Area (VA): Toplam hacmin %70'inin gerçekleştiği fiyat aralığı
3. High Volume Nodes (HVN): Yüksek hacimli fiyat bölgeleri, güçlü destek/direnç
4. Low Volume Nodes (LVN): Düşük hacimli boşluklar, hızlı geçiş bölgeleri

VPVR Trading Stratejileri

1. POC Revizyonu:

• Fiyat POC'u test ettiğinde genellikle tepki verir
• POC üzerinde kalıcılık boğa, altında kalıcılık ayı sinyali

2. Value Area Breakout:

• VA dışına çıkış, trend başlangıcı olabilir
• VA'ya geri dönüşler, trend devam fırsatı sunar

3. HVN/LVN Stratejisi:

• HVN'ler güçlü destek/direnç, pozisyon açmak için ideal
• LVN'ler hızlı hareket bölgeleri, hedef belirleme için kullanılır

Footprint Chart ve Order Flow Analizi

Footprint chart, her fiyat seviyesindeki alış ve satış hacmini ayrı ayrı göstererek piyasa derinliğine dair detaylı bilgi sunar. LCP (Large Cap Player) hareketlerini takip etmek için idealdir.

Footprint Chart Okuma

1. Delta Analizi:

   • Delta = Alış Hacmi - Satış Hacmi
   • Pozitif delta alıcı hakimiyeti, negatif delta satıcı hakimiyeti
   • Delta divergence: Fiyat yükselirken negatif delta = zayıflık sinyali

2. Imbalance (Dengesizlik):

   • Diagonal imbalance: Çapraz alış/satış oranı %300+ fark
   • Stacked imbalance: Üst üste dengesizlikler güçlü yön sinyali

3. Unfinished Auction:

   • Mum fitilinde tek taraflı işlem
   • Fiyatın o seviyeye dönme ihtimali yüksek

Order Flow Trading Örnekleri

Absorption (Emilim) Pattern:

• Yüksek satış hacmine rağmen fiyat düşmüyor
• Alıcılar tüm satışları emiyor, dip sinyali
• Tersi için de geçerli (alış emilimi = zirve)

Initiative vs Responsive:

• Initiative: Piyasayı hareket ettiren agresif emirler
• Responsive: Mevcut seviyelerde karşılayan limitli emirler
• Initiative activity artışı trend başlangıcı sinyali

Hacim-Fiyat Uyumsuzluğu Vakaları

Klasik Uyumsuzluk Örnekleri

1. Düşük Hacimli Rally:

   • 2020 Mart diplerinden sonra ilk haftalarda düşük hacim
   • Profesyoneller beklemede, perakende yatırımcı rallisi
   • Mayıs'ta kurumsal hacim gelince gerçek yükseliş başladı

2. Yüksek Hacimli Konsolidasyon:

   • 2021 Bitcoin 30K bölgesinde yüksek hacimli yatay hareket
   • Akümülasyon fazı, sonrasında 69K zirvesine yükseliş

3. Climactic Action:

   • Panik satışlarında aşırı hacim spike'ları
   • Genellikle en azından kısa vadeli dip sinyali
   • Mart 2020 COVID çöküşü klasik örnek

Market Profile ile Entegrasyon

Market Profile'ın TPO (Time Price Opportunity) yapısı ile Volume Profile birleştiğinde:

• P-shape profile: Trendin başında oluşur
• b-shape profile: Trendin sonunda oluşur
• D-shape profile: Dengeli piyasa, range trading için ideal

Pratik Uygulama İpuçları

1. Multi-Timeframe Hacim Analizi:

   • Haftalık POC seviyeleri majör destek/direnç
   • Günlük VA breakout'ları gün içi trade fırsatları
   • 4 saatlik LVN'ler scalping hedefleri

2. Hacim Onayı Kontrol Listesi:

   • Breakout'ta hacim ortalamanın %150+ üzerinde mi?
   • OBV yeni zirve/dip yapıyor mu?
   • Volume Profile'da LVN'den mi geçiliyor?
   • Delta pozitif/negatif mi?

3. Risk Yönetimi:

   • HVN'lerde stop-loss yerleştirme
   • LVN'leri kâr hedefi olarak kullanma
   • VA dışında pozisyon boyutunu artırma

İleri Seviye Kavramlar

Composite Volume Profile

Birden fazla zaman dilimini birleştirerek uzun vadeli hacim yapısını gösterir. Kurumsal yatırımcıların pozisyon kurduğu seviyeleri belirlemek için kullanılır.

Volume Weighted Average Price (VWAP)

Gün içi ortalama fiyatı hacim ağırlıklı hesaplar. Kurumsal trader'lar performanslarını VWAP'a göre ölçer:

• VWAP üstü: Gün içi boğa kontrolü
• VWAP altı: Gün içi ayı kontrolü
• VWAP'tan uzaklaşma: Ortalamaya dönüş fırsatı

Cumulative Volume Delta (CVD)

Order flow'un kümülatif toplamı, büyük oyuncuların net pozisyonunu gösterir:

• CVD yükselişi: Net alım baskısı
• CVD düşüşü: Net satış baskısı
• CVD flat + fiyat hareketi: Perakende sürüklenmesi

📚 İleri Okuma & Kaynaklar

1. Volume Profile Trading: "Mind Over Markets" - James F. Dalton
2. Order Flow Analysis: "Understanding Price Action" - Bob Volman
3. Market Profile Orijinal Kaynak: Chicago Board of Trade Market Profile Manual
4. Online Kaynaklar:
   • TradingView Volume Profile Rehberi
   • Sierra Chart Footprint Documentation
   • FuturesTrader71 Market Profile Webinarları
5. Araştırma Makaleleri:
   • "The Information Content of Trading Volume" - Journal of Finance
   • "Volume, Volatility, Price, and Profit" - Journal of Financial Markets