Cüzdanlar ve Güvenlik

Kripto paraların güvenli saklanması, dijital varlık yönetiminin en kritik unsurlarından biridir. 2025 yılında milyarlarca dolarlık kripto varlık hack'ler, dolandırıcılıklar ve kullanıcı hataları nedeniyle kaybolmaya devam etmektedir. Doğru cüzdan seçimi ve güvenlik uygulamaları, varlıklarınızı korumanın temelini oluşturur.

Kripto Cüzdan Türleri Detaylı İnceleme

1. Sıcak Cüzdanlar (Hot Wallets)

Sıcak cüzdanlar, internet bağlantısı olan ve kolay erişim sağlayan cüzdan türleridir.

Web Cüzdanları:

Örnekler: Blockchain.com, MyEtherWallet
Avantajlar: Her yerden erişim, kolay kullanım
Dezavantajlar: Phishing riski, sunucu hack'leri
Kullanım Alanı: Küçük miktarlar, hızlı işlemler

Mobil Cüzdanlar:

Örnekler: Trust Wallet, MetaMask Mobile, Exodus
Avantajlar: QR kod ödemeleri, taşınabilirlik
Dezavantajlar: Telefon hırsızlığı/kaybı riski
Özellikler:
- Biyometrik kimlik doğrulama
- Multi-chain desteği
- DApp tarayıcısı

Masaüstü Cüzdanlar:

Örnekler: Electrum, Bitcoin Core, Atomic Wallet
Avantajlar: Özel anahtar kontrolü
Dezavantajlar: Malware riski
Güvenlik: Antivirrüs, firewall zorunlu

Tarayıcı Uzantıları:

Örnekler: MetaMask, Phantom, Keplr
Avantajlar: DeFi entegrasyonu, hızlı bağlantı
Dezavantajlar: Tarayıcı güvenlik açıkları
Kullanım: Web3 uygulamaları, NFT marketler

2. Soğuk Cüzdanlar (Cold Wallets)

Soğuk cüzdanlar, çevrimdışı saklama yöntemleridir ve uzun vadeli saklama için idealdir.

Donanım Cüzdanları:

Model	Fiyat	Desteklenen Coin Sayısı	Özel Özellikler
Ledger Nano X	$149	5,500+	Bluetooth, mobil bağlantı
Ledger Nano S Plus	$79	5,500+	Kompakt, uygun fiyat
Trezor Model T	$219	1,800+	Dokunmatik ekran
Trezor One	$69	1,200+	Açık kaynak
SafePal S1	$50	10,000+	QR kod bağlantı
BitBox02	$139	1,500+	Açık kaynak, İsviçre üretimi

Kağıt Cüzdanlar:

Özel anahtarın fiziksel kağıda yazılması
Tamamen çevrimdışı, hack edilemez
Yangın, su hasarı riski
Metal plaka alternatifleri (Cryptosteel, Billfodl)

Beyin Cüzdanları:

Seed phrase'in ezberlenmesi
Fiziksel kayıp riski yok
Unutma riski yüksek
Önerilmez

3. Multi-Signature (Multisig) Cüzdanlar

Birden fazla özel anahtar gerektiren güvenlik çözümü.

Nasıl Çalışır:

2-of-3: 3 anahtardan 2'si gerekli
3-of-5: 5 anahtardan 3'ü gerekli
Kurumsal ve yüksek değerli varlıklar için ideal

Platformlar:

Gnosis Safe: Ethereum ve EVM zincirleri
Casa: Bitcoin odaklı
BitGo: Kurumsal çözümler

Özel Anahtar Yönetimi

Seed Phrase (Mnemonic) Nedir?

Seed phrase, genellikle 12, 18 veya 24 kelimeden oluşan ve cüzdanınızı kurtarmak için kullanılan kelime dizisidir.

BIP39 Standardı:

2048 kelimelik liste
Her kelime ilk 4 harfi ile benzersiz
Checksum ile hata kontrolü

Seed Phrase Güvenliği:

✓ YAPILMASI GEREKENLER:
- Metal plakaya kazıma
- Birden fazla güvenli lokasyon
- Kriptografik parçalama (Shamir's Secret)
- Banka kasasında saklama

✗ YAPILMAMASI GEREKENLER:
- Dijital fotoğraf çekme  
- Bulut depolama
- E-posta ile gönderme
- Tek lokasyonda saklama

Private Key Türleri

WIF (Wallet Import Format):
- Bitcoin için kullanılır
- Base58 kodlaması
- Örnek: 5KYZdUEo39z3FPr...
Hexadecimal:
- Ethereum ve EVM zincirleri
- 64 karakter, 0x ile başlar
- Örnek: 0x4c0883a6910239...
Keystore File:
- Şifre korumalı JSON dosyası
- Brute force saldırılarına karşı scrypt/pbkdf2

Gelişmiş Güvenlik Uygulamaları

1. İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA)

Türleri:

SMS 2FA: Güvensiz, SIM swap saldırıları
TOTP (Google Authenticator): Orta güvenlik
Hardware 2FA (YubiKey): En güvenli

2FA Kurulum Adımları:

Borsa/cüzdan ayarlarına giriş
2FA seçeneğini etkinleştir
QR kod tara veya manuel kod gir
Yedek kodları sakla
Test et ve doğrula

2. Phishing ve Scam Korunma

Phishing Türleri:

Sahte web siteleri: Binance.com → binence.com
E-posta dolandırıcılığı: Sahte güvenlik uyarıları
Sosyal medya saldırıları: Sahte destek hesapları
Clipboard hijacking: Adres değiştiren malware

Korunma Yöntemleri:

graph TD
    A[Güvenlik Önlemleri] --> B[URL Kontrolü]
    A --> C[SSL Sertifikası]
    A --> D[Bookmark Kullanımı]
    A --> E[Resmi Uygulamalar]
    B --> F[Her zaman adresi kontrol et]
    C --> G[Yeşil kilit işareti]
    D --> H[Borsaları bookmark yap]
    E --> I[Sadece resmi store'dan indir]