Küresel Piyasa İlişkileri

Küresel finansal piyasalar, karmaşık bir ağ içinde birbirleriyle sürekli etkileşim halindedir. Hisse senetleri, tahviller, emtialar ve döviz piyasaları arasındaki dinamik ilişkiler, yatırımcıların karar alma süreçlerini derinden etkiler. Bu ilişkileri anlamak, başarılı portföy yönetimi ve risk kontrolü için hayati önem taşır.

Risk-On/Risk-Off Dinamikleri

Risk iştahı, küresel piyasaların yönünü belirleyen en temel faktörlerden biridir. "Risk-on" dönemlerinde yatırımcılar getiri arayışıyla gelişen piyasa hisse senetleri, yüksek getirili tahviller ve emtialara yönelirken, "risk-off" dönemlerinde güvenli liman varlıklara kaçış yaşanır.

Risk-On Ortamının Özellikleri:

  • Gelişen piyasa para birimlerinde değerlenme
  • Hisse senedi endekslerinde yükseliş
  • Emtia fiyatlarında artış
  • VIX (korku endeksi) seviyesinde düşüş
  • Yüksek getirili tahvillere talep

Risk-Off Ortamının Özellikleri:

  • ABD Doları, Japon Yeni ve İsviçre Frangı'na yönelim
  • Altın ve devlet tahvillerine talep artışı
  • Gelişen piyasalardan sermaye çıkışı
  • VIX seviyesinde yükseliş
  • Kredi spreadlerinde genişleme

2025 yılı başında, jeopolitik gerilimlerin artması ve merkez bankalarının para politikası belirsizlikleri nedeniyle piyasalarda risk-off duyarlılığı hakimdir.

Korelasyon Matrisleri ve Varlık İlişkileri

Varlık sınıfları arasındaki korelasyonlar, portföy çeşitlendirmesi açısından kritik öneme sahiptir. Bu korelasyonlar sabit olmayıp, piyasa koşullarına göre değişkenlik gösterir.

Tipik Korelasyon İlişkileri:

  1. Hisse Senedi - Tahvil İlişkisi: Genellikle negatif korelasyon gösterir. Ekonomik belirsizlik dönemlerinde tahvillere yönelim artarken hisse senetleri satış baskısı görür. Ancak stagflasyon ortamında her iki varlık sınıfı da negatif performans gösterebilir.

  2. Dolar - Emtia İlişkisi: Güçlü negatif korelasyon mevcuttur. ABD Doları'nın değer kazanması emtia fiyatlarını baskılarken, zayıf dolar emtialara talebi artırır.

  3. Altın - Reel Faiz İlişkisi: Reel faizler (nominal faiz - enflasyon) ile altın fiyatları arasında güçlü negatif korelasyon bulunur. Negatif reel faiz ortamında altın cazip hale gelir.

  4. Petrol - Enflasyon Korumalı Tahviller: Pozitif korelasyon gösterir. Enerji fiyatlarındaki artış enflasyon beklentilerini yükseltir.

Bulaşma Etkileri (Contagion Effects)

Finansal krizler, bir piyasadan başlayarak hızla diğer piyasalara yayılabilir. Bu bulaşma etkisi, küreselleşmenin ve finansal entegrasyonun doğal bir sonucudur.

Bulaşma Kanalları:

  1. Ticaret Kanalı: Ticari ortaklar arasında ekonomik yavaşlamanın yayılması
  2. Finansal Kanal: Ortak yatırımcılar ve finansal kurumlar aracılığıyla risk transferi
  3. Güven Kanalı: Piyasa psikolojisi ve yatırımcı güveninin bozulması

2025 Örneği: Çin'in emlak sektöründeki sorunlar, önce Asya piyasalarına, ardından emtia ihracatçısı ülkelere ve nihayetinde küresel risk iştahına yansımaktadır.

Güvenli Liman Varlıklar

Belirsizlik ve kriz dönemlerinde yatırımcılar sermayelerini korumak için güvenli liman varlıklara yönelir. Bu varlıkların özellikleri ve performansları dönemsel farklılıklar gösterebilir.

Başlıca Güvenli Liman Varlıklar:

  1. ABD Hazine Tahvilleri: En likit ve güvenilir varlık olarak kabul edilir. Özellikle 10 yıllık tahviller benchmark niteliğindedir.

  2. Altın: Enflasyon koruması ve kriz sigortası olarak talep görür. Merkez bankalarının altın alımları 2025'te rekor seviyelerdedir.

  3. Japon Yeni: Carry trade pozisyonlarının çözülmesi durumunda güçlenir. Risk-off dönemlerinde funding currency olarak talep görür.

  4. İsviçre Frangı: Politik tarafsızlık ve güçlü bankacılık sistemi nedeniyle güvenli liman statüsündedir.

  5. Alman Devlet Tahvilleri (Bunds): Euro bölgesinin en güvenli varlığı olarak kabul edilir.

Son Krizlerden Örnekler ve Dersler

COVID-19 Pandemisi (2020)

  • İlk şok dalgasında tüm varlık sınıflarında satış
  • Merkez bankası müdahaleleriyle V tipi toparlanma
  • Teknoloji hisselerinin göreli güç kazanması
  • Altının önce satılıp sonra rekor seviyelere yükselmesi

Rusya-Ukrayna Savaşı (2022-2025)

  • Enerji ve gıda emtialarında şok artışlar
  • Avrupa tahvillerinde risk primi artışı
  • Savunma sektörü hisselerinde yükseliş
  • Buğday ve doğalgaz futures'larında aşırı volatilite

Bankacılık Krizi (2023)

  • Bölgesel ABD bankalarından başlayan güven kaybı
  • Credit Suisse'in UBS tarafından devralınması
  • Finansal sektör hisselerinde geniş çaplı satış
  • Merkez bankası likidite desteğiyle stabilizasyon

Intermarket Analiz ve Ticaret Stratejileri

Varlık sınıfları arasındaki ilişkileri kullanarak geliştirilen ticaret stratejileri, sofistike yatırımcıların temel araçlarındandır.

Klasik Intermarket İlişkiler

1. Dolar-Altın-Petrol Üçgeni

  • Dolar zayıfladığında altın ve petrol yükselir
  • Petrol yükselişi enflasyon beklentilerini artırır
  • Altın/Petrol oranı ekonomik döngünün göstergesidir

2. Tahvil-Hisse Korelasyonu

  • Normal zamanlarda negatif korelasyon (60/40 portföy mantığı)
  • Enflasyon şoklarında pozitif korelasyona dönüş
  • Merkez bankası politikalarının etkisi

3. Emtia-Para Birimi İlişkileri

  • AUD/USD - Demir cevheri ve kömür
  • CAD/USD - Petrol fiyatları
  • NZD/USD - Tarımsal emtialar
  • CLP/USD - Bakır fiyatları

Döngüsel Rotasyon Stratejileri

Ekonomik Büyüme Fazları ve Varlık Performansı:

  1. Erken Toparlanma:

    • Hisse senetleri > Tahviller > Emtialar > Nakit
    • Sektör liderleri: Finansallar, Tüketici Döngüsel

  2. Orta Döngü Genişleme:

    • Hisse senetleri = Emtialar > Tahviller > Nakit
    • Sektör liderleri: Teknoloji, Sanayi

  3. Geç Döngü:

    • Emtialar > Hisse senetleri > Nakit > Tahviller
    • Sektör liderleri: Enerji, Malzemeler

  4. Resesyon:

    • Tahviller > Nakit > Hisse senetleri > Emtialar
    • Sektör liderleri: Defansif sektörler

Pratik Uygulama ve Strateji Önerileri

Gelişmiş Portföy Korunma Teknikleri

1. Çapraz Varlık Hedge Stratejileri

  • Equity-bond correlation hedge
  • Commodity-currency cross hedges
  • Volatility regime hedging
  • Tail risk korunma stratejileri

2. Korelasyon Arbitrajı Fırsatları

  • İstatistiksel arbitraj modelleri
  • Pairs trading stratejileri
  • Sektör nötr pozisyonlar
  • Mean reversion ticareti

3. Dinamik Varlık Tahsisi Modelleri

  • Risk paritesi yaklaşımları
  • Momentum bazlı tahsis
  • Volatilite hedeflemeli stratejiler
  • Makro faktör modelleri

4. Opsiyon Bazlı Koruma Stratejileri

  • Collar stratejileri
  • Put spread finansmanı
  • VIX call hedges
  • Dispersion trading

Kritik İzleme Göstergeleri

Günlük Takip:

  • DXY (Dolar Endeksi) ve majör pariteler
  • 10Y UST getirisi ve getiri eğrisi
  • VIX ve diğer volatilite endeksleri
  • Altın/Gümüş oranı
  • WTI/Brent spread

Haftalık Analiz:

  • Sektörel rotasyon sinyalleri
  • Credit spread değişimleri
  • Carry trade performansı
  • EM currency basket
  • Commodity complex momentum

Aylık Değerlendirme:

  • Korelasyon matrisi güncellemesi
  • Regime change sinyalleri
  • Makro faktör exposures
  • Risk bütçesi revizyonu
  • Stres testi sonuçları

Risk Yönetimi İlkeleri

  1. Korelasyon Kırılma Riski:

    • Tarihsel ilişkilere körü körüne güvenmeyin
    • Stres dönemlerinde korelasyonlar 1'e yakınsar
    • Alternatif senaryolar hazırlayın

  2. Likidite Risk Yönetimi:

    • Pozisyon büyüklüğü günlük hacmin %10'unu geçmesin
    • Bid-ask spread genişlemelerini hesaba katın
    • Exit stratejilerini önceden planlayın

  3. Kaldıraç Disiplini:

    • Volatilite ayarlı pozisyon büyüklüğü
    • Maksimum kaldıraç limitleri
    • Margin call tamponları

  4. Senaryo ve Stres Testleri:

    • Tarihsel kriz simülasyonları
    • Monte Carlo analizleri
    • Tail event hazırlığı

  5. Dinamik Pozisyon Yönetimi:

    • Volatilite spike'larında pozisyon azaltma
    • Profit taking disiplini
    • Stop-loss ve trailing stop kullanımı


📚 İleri Okuma & Kaynaklar