Pozisyon Büyüklüğü ve Kaldıraç

Pozisyon büyüklüğü, risk yönetiminin kalbidir. Trading'de uzun vadeli başarının %90'ı doğru pozisyon büyüklüğü belirleme becerisine dayanır. Profesyonel trader'lar ile amatörler arasındaki en kritik fark, pozisyon büyüklüğünü bilimsel olarak hesaplama ve duygusal kararlardan bağımsız şekilde uygulama disiplinidir. Kaldıraç ise bu denkleme eklenen çarpan etkisiyle hem fırsatları hem de riskleri katlar.

Pozisyon Büyüklüğünün Matematiksel Temelleri

1. Temel Risk Formülü

Pozisyon Büyüklüğü = Risk Miktarı / (Stop Loss Mesafesi × Birim Değer)

Örnek:
- Hesap Büyüklüğü: 100,000 TL
- Risk Yüzdesi: %1 (1,000 TL)
- Stop Loss: 50 pip
- EUR/USD pip değeri: 10 TL

Pozisyon = 1,000 / (50 × 10) = 2 lot

2. Risk Piramidi Konsepti

    /\
   /  \     %0.25 - Yeni stratejiler
  /    \
 /      \   %0.5 - Test edilmiş setup'lar
/        \
/          \ %1 - Güvenilir stratejiler
/            \
/______________\ %2 - A+ setup'lar (nadir)

%Risk Kuralı - Detaylı Analiz

1. Sabit Yüzde (Fixed Fractional) Yöntemi

Fixed fractional, en yaygın ve güvenilir pozisyon büyüklüğü belirleme metodudur. Her işlemde hesabın sabit bir yüzdesi riske edilir.

Avantajları:

• Basit ve uygulaması kolay
• Otomatik para yönetimi (hesap büyüdükçe pozisyon büyür)
• Drawdown'larda otomatik küçülme
• Psikolojik tutarlılık

Matematiksel Örnek:

Optimum Risk Yüzdesi Seçimi:

2. Kelly Kriteri - Matematiksel Optimizasyon

Kelly kriteri, matematiksel olarak optimal pozisyon büyüklüğünü hesaplar:

f* = (bp - q) / b

Burada:
f* = Optimal pozisyon yüzdesi
b = Kazanç/kayıp oranı (odds)
p = Kazanma olasılığı
q = Kaybetme olasılığı (1-p)

Detaylı Örnek:

Trading Sistemi:
- Win Rate: %60 (p = 0.6)
- Ortalama Kazanç: 150 TL
- Ortalama Kayıp: 100 TL
- b = 150/100 = 1.5

Kelly % = (1.5 × 0.6 - 0.4) / 1.5
        = (0.9 - 0.4) / 1.5
        = 0.5 / 1.5
        = 0.33 veya %33

Kelly Kriteri Uyarıları:

1. Full Kelly çok agresiftir, genelde 1/4 veya 1/2 Kelly kullanılır
2. Win rate ve odds'un doğru tahmin edilmesi kritiktir
3. Küçük örneklem hataları felakete yol açabilir
4. Psikolojik olarak uygulaması zordur

Fractional Kelly Tablosu:

3. Optimal f ve Ralph Vince Metodu

Ralph Vince'in Optimal f metodu, geçmiş trade verilerini kullanarak maksimum geometrik büyümeyi sağlayan pozisyon büyüklüğünü bulur.

# Optimal f Hesaplama Algoritması
def optimal_f(trade_results):
    best_f = 0
    best_TWR = 0
    
    for f in range(1, 100):
        f_decimal = f / 100
        TWR = 1
        
        for trade in trade_results:
            HPR = 1 + (f_decimal * trade / max_loss)
            TWR *= HPR
            
        if TWR > best_TWR:
            best_TWR = TWR
            best_f = f_decimal
            
    return best_f

4. Volatilite-Bazlı Pozisyon Büyüklüğü (ATR Metodu)

ATR kullanarak piyasa volatilitesine göre dinamik pozisyon büyüklüğü:

Pozisyon Büyüklüğü = (Hesap × Risk %) / (ATR × ATR Çarpanı × Birim Değer)

Örnek:
- Hesap: 100,000 TL
- Risk: %1
- ATR(14): 120 pip
- ATR Çarpanı: 2
- Birim Değer: 10 TL/pip

Pozisyon = (100,000 × 0.01) / (120 × 2 × 10)
         = 1,000 / 2,400
         = 0.42 lot

ATR Çarpanı Seçimi:

Kaldıraç Etkisi - Detaylı Analiz

1. Kaldıraç Matematiği

Gerçek Pozisyon Değeri = Margin × Kaldıraç
ROI (%) = Kar/Zarar × Kaldıraç / Margin

Örnek:
- Margin: 1,000 USD
- Kaldıraç: 1:100
- Pozisyon: 100,000 USD
- %1 hareket = 1,000 USD kar/zarar = %100 ROI

2. Efektif Kaldıraç vs Maksimum Kaldıraç

Efektif Kaldıraç = Toplam Pozisyon Değeri / Hesap Büyüklüğü

3. Margin Call ve Liquidation Seviyeleri

Margin Level = (Equity / Used Margin) × 100

Margin Call: Genelde %100 seviyesi
Stop Out: Genelde %50 seviyesi

Örnek Senaryo:

Başlangıç:
- Hesap: 10,000 USD
- Pozisyon: 200,000 USD (20x kaldıraç)
- Used Margin: 2,000 USD
- Free Margin: 8,000 USD

Zarar Senaryosu:
- 200 pip zarar = -4,000 USD
- Equity: 6,000 USD
- Margin Level: (6,000/2,000) × 100 = %300 (Güvenli)

- 400 pip zarar = -8,000 USD
- Equity: 2,000 USD
- Margin Level: (2,000/2,000) × 100 = %100 (Margin Call!)

- 450 pip zarar = -9,000 USD
- Equity: 1,000 USD
- Margin Level: (1,000/2,000) × 100 = %50 (Stop Out!)

4. Kaldıraç Risk Matrisi

Gelişmiş Pozisyon Büyüklüğü Stratejileri

1. Pyramiding (Piramitleme)

Kazançlı pozisyonlara kademeli ekleme stratejisi:

İlk Pozisyon: %1 risk
Ekleme 1: +50 pip sonra %0.5 risk
Ekleme 2: +100 pip sonra %0.25 risk
Toplam Risk: Max %1.75

Stop Management:
- İlk ekleme sonrası: Başabaş stop
- İkinci ekleme sonrası: +25 pip kar stop

2. Anti-Martingale (Paroli)

Kazançta pozisyon büyütme, kayıpta küçültme:

Başlangıç: %1 risk
Kazanç sonrası: %1.5 risk
2. kazanç: %2 risk
Kayıp sonrası: %0.5 risk
2. kayıp: %0.25 risk

3. Volatilite Adaptif Sistem

def calculate_position_size(atr_current, atr_average):
    volatility_ratio = atr_current / atr_average
    
    if volatility_ratio < 0.8:
        risk_multiplier = 1.25  # Düşük volatilite
    elif volatility_ratio > 1.2:
        risk_multiplier = 0.75  # Yüksek volatilite
    else:
        risk_multiplier = 1.0   # Normal
        
    return base_risk * risk_multiplier

Pozisyon Büyüklüğü Hesap Makineleri

1. Forex Pozisyon Hesaplama

Pip Değeri = (Lot Büyüklüğü × Tick Size) / Döviz Kuru

EUR/USD Örneği:
- 1 Lot = 100,000 EUR
- Tick Size = 0.0001
- Pip Değeri = (100,000 × 0.0001) / 1 = 10 USD

USD/JPY Örneği:
- 1 Lot = 100,000 USD
- Tick Size = 0.01
- Kur = 110
- Pip Değeri = (100,000 × 0.01) / 110 = 9.09 USD

2. Hisse Senedi Pozisyon Hesaplama

Pozisyon Sayısı = Risk Miktarı / (Giriş Fiyatı - Stop Fiyatı)

Örnek:
- Risk: 1,000 TL
- Giriş: 50 TL
- Stop: 48 TL
- Pozisyon = 1,000 / (50-48) = 500 adet

3. Kripto Pozisyon Hesaplama

BTC Örneği:
- Hesap: 10,000 USDT
- Risk: %1 = 100 USDT
- Stop: %2 = 1,360 USDT (BTC @ 68,000)
- Pozisyon = 100 / 1,360 = 0.0735 BTC

Risk Yönetimi Tabloları ve Örnekler

1. Drawdown Recovery Tablosu

2. Pozisyon Büyüklüğü Senaryoları

Senaryo 1: Konservatif Trader

Hesap: 50,000 TL
Risk: %0.5 = 250 TL
Stop: 30 pip
Pozisyon: 0.83 mini lot
Max DD hedef: %10

Senaryo 2: Orta Risk Trader

Hesap: 50,000 TL
Risk: %1 = 500 TL
Stop: 40 pip
Pozisyon: 1.25 mini lot
Max DD hedef: %20

Senaryo 3: Agresif Trader

Hesap: 50,000 TL
Risk: %2 = 1,000 TL
Stop: 50 pip
Pozisyon: 2 mini lot
Max DD hedef: %30

Pratik Uygulamalar ve İpuçları

1. 2% Kuralı ve Ötesi

2% Kuralının Detayları:

• Tek işlemde maksimum %2 risk
• Aynı anda açık işlemlerde toplam %6 risk
• Korelasyonlu çiftlerde maksimum %4 risk
• Günlük maksimum %6 risk

2. Pozisyon Büyüklüğü Checklist

□ Hesap büyüklüğü belirlendi
□ Risk yüzdesi seçildi (%0.5-2)
□ Stop-loss seviyesi belirlendi
□ Pip/puan değeri hesaplandı
□ Pozisyon büyüklüğü hesaplandı
□ Margin yeterliliği kontrol edildi
□ Korelasyon riski değerlendirildi
□ Maksimum kayıp senaryosu kabul edildi

3. Kaldıraç Kullanım Kuralları

1. Başlangıç Seviyesi: Maksimum 5:1
2. Deneyimli: Maksimum 10:1
3. Profesyonel: Duruma göre 20:1
4. Scalping: 50:1 (çok kısa süreli)
5. Swing/Position: 2:1 - 5:1

4. Dinamik Pozisyon Ayarlama

# Equity bazlı dinamik risk
def dynamic_risk_percent(equity, base_equity):
    equity_ratio = equity / base_equity
    
    if equity_ratio > 1.2:  # %20 kârda
        return 0.015  # %1.5 risk
    elif equity_ratio < 0.9:  # %10 zararda
        return 0.005  # %0.5 risk
    else:
        return 0.01   # %1 normal risk

Yaygın Hatalar ve Çözümler

1. Aşırı Kaldıraç Kullanımı

Problem: 50:1 veya 100:1 kaldıraç ile işlem Çözüm: Efektif kaldıracı 10:1 altında tut

2. Sabit Lot Kullanımı

Problem: Her işlemde aynı lot Çözüm: Yüzdesel risk yönetimi

3. Martingale Tuzağı

Problem: Kayıpta pozisyon ikiye katlama Çözüm: Anti-martingale veya sabit risk

4. Korelasyon Göz Ardı

Problem: EUR/USD ve GBP/USD aynı anda long Çözüm: Korelasyon matrisi kullan

Özet ve Altın Kurallar

1. Asla tek işlemde %2'den fazla risk alma
2. Efektif kaldıracı 10:1 altında tut
3. Pozisyon büyüklüğünü her zaman hesapla
4. Duygusal kararlarla pozisyon değiştirme
5. Volatiliteye göre adapt ol
6. Kelly kriterini fractional kullan
7. Drawdown'da pozisyon küçült
8. Margin level'i sürekli kontrol et

"Risk yönetimi para kazanmaktan değil, para kaybetmemekten başlar. Pozisyon büyüklüğü bu dengenin anahtarıdır." - Paul Tudor Jones

📚 İleri Okuma & Kaynaklar

• Ralph Vince - "Portfolio Management Formulas"
• Van Tharp - "Definitive Guide to Position Sizing"
• Ed Thorp - "The Kelly Criterion in Blackjack, Sports Betting, and Stock Market"
• Forex Position Size Calculator - Myfxbook
• Risk of Ruin Calculator