Makro Portföy Yönetimi ve Hedge Fon Yaklaşımları

Makroekonomik portföy yönetimi, global ekonomik trendleri analiz ederek farklı varlık sınıfları arasında optimal dağılım yapmayı hedefler. Bu yaklaşım, özellikle hedge fonlar tarafından kullanılan sofistike stratejilerle, piyasa döngülerinden bağımsız getiri elde etmeyi amaçlar. Bu bölümde, modern portföy teorisinden risk parity yaklaşımlarına, taktiksel varlık tahsisinden performans atribüsyonuna kadar geniş bir yelpazede makro portföy yönetiminin inceliklerini ele alacağız.

1. Makro Portföy Yönetiminin Temelleri

1.1 Modern Portföy Teorisi ve Ötesi

Harry Markowitz'in öncülük ettiği Modern Portföy Teorisi (MPT), risk-getiri optimizasyonunun temelini oluşturur. Ancak günümüzde bu teori önemli eleştirilerle karşı karşıya:

MPT'nin Varsayımları ve Gerçeklik:

  • Normal dağılım varsayımı vs. Fat tail riskler
  • Sabit korelasyonlar vs. Dinamik ilişkiler
  • Rasyonel yatırımcı vs. Davranışsal önyargılar

Post-Modern Yaklaşımlar:

  1. Black-Litterman Modeli: Piyasa dengesi + Yatırımcı görüşleri
  2. Faktör Modelleri: Sistematik risk kaynaklarının ayrıştırılması
  3. Rejim Değişimi Modelleri: Farklı piyasa rejimlerinde adaptasyon

1.2 Makro Temelli Varlık Tahsisi

Top-Down Yaklaşım:

1. Global Makro Analiz
   ↓
2. Bölgesel/Ülke Tahsisi
   ↓
3. Varlık Sınıfı Seçimi
   ↓
4. Sektör/Stil Rotasyonu
   ↓
5. Bireysel Enstrüman Seçimi

Temel Makro Faktörler:

  • Büyüme dinamikleri (GDP, PMI, istihdam)
  • Enflasyon beklentileri (CPI, PPI, breakeven)
  • Merkez bankası politikaları (faiz, QE, forward guidance)
  • Risk iştahı göstergeleri (VIX, credit spread, carry trade)

2. Risk Parity ve Alternatif Risk Yaklaşımları

2.1 Risk Parity Stratejisi

Geleneksel 60/40 portföyün ötesinde, risk katkısını dengeleyen yaklaşım:

Risk Parity Portföy Örneği:

Varlık Sınıfı    | Ağırlık | Risk Katkısı
-----------------|---------|-------------
Hisse Senedi     | %25     | %25
Devlet Tahvili   | %40     | %25
Kurumsal Tahvil  | %20     | %25
Emtia            | %15     | %25

Kaldıraç Kullanımı: Risk parity genellikle düşük volatiliteli varlıklarda kaldıraç gerektirir:

  • Target volatilite: %10-12
  • Sharpe oranı optimizasyonu
  • Dinamik kaldıraç ayarlaması

2.2 Alternatif Risk Primleri

Sistematik Stratejiler:

  1. Value: Ucuz varlıkları al, pahalıları sat
  2. Momentum: Trend takibi
  3. Carry: Yüksek getirili varlıkları fonla
  4. Defensive: Düşük volatilite/kalite
  5. Volatilite Risk Primi: Opsiyon satışı

Multi-Strateji Portföy Oluşturma:

# Örnek Risk Primi Tahsisi
risk_premia_portfolio = {
    "equity_value": 0.20,
    "fx_carry": 0.15,
    "commodity_momentum": 0.15,
    "rates_value": 0.20,
    "volatility_premium": 0.15,
    "quality_defensive": 0.15
}

3. Taktiksel vs Stratejik Varlık Tahsisi

3.1 Stratejik Varlık Tahsisi (SAA)

Uzun vadeli, politika bazlı yaklaşım:

SAA Süreci:

  1. Yatırım Politikası Belirleme: Risk toleransı, getiri hedefi
  2. Sermaye Piyasası Varsayımları: 5-10 yıllık beklentiler
  3. Optimizasyon: Etkin sınır analizi
  4. Stres Testi: Senaryo analizi
  5. Rebalancing Kuralları: Bant, takvim veya hibrit

Örnek Kurumsal SAA:

Emeklilik Fonu SAA (Orta Risk):
- %35 Global Hisseler
- %30 Sabit Getirili
- %15 Alternatif Yatırımlar
- %10 Gayrimenkul
- %10 Emtia/Enflasyon Koruması

3.2 Taktiksel Varlık Tahsisi (TAA)

Kısa-orta vadeli piyasa fırsatlarından yararlanma:

TAA Sinyalleri:

  • Değerleme: P/E, P/B, yield spread
  • Momentum: Fiyat, kazanç revizyonları
  • Sentiment: Pozisyonlanma, anketler
  • Makro: Sürpriz endeksleri, leading indicators

TAA Uygulama Örneği:

Q1 2025 TAA Görüşü:
- Hisseler: Nötr → Hafif Üstü (Teknoloji sektörü)
- Tahviller: Hafif Altı (Faiz riski)
- Emtia: Üstü Ağırlık (Enerji geçişi)
- Nakit: Artırılmış (Volatilite beklentisi)

3.3 Dinamik Tahsis Modelleri

Regime-Based Allocation: Farklı ekonomik rejimlerde optimal tahsis:

  1. Goldilocks (Ilımlı Büyüme, Düşük Enflasyon)

    • Hisseler: %60
    • Tahviller: %30
    • Alternatifler: %10

  2. Stagflasyon (Düşük Büyüme, Yüksek Enflasyon)

    • Hisseler: %20
    • Tahviller: %20
    • Emtia: %30
    • Nakit/TIPS: %30

  3. Deflasyon Riski

    • Hisseler: %20
    • Devlet Tahvilleri: %60
    • Altın: %20

4. Hedge Stratejileri ve Risk Yönetimi

4.1 Portföy Hedge Teknikleri

Doğrudan Hedge Araçları:

  1. Put Opsiyonları: Tail risk koruması
  2. VIX Futures: Volatilite hedge
  3. Currency Overlay: Döviz riski yönetimi
  4. Interest Rate Swaps: Faiz riski hedge

Hedge Maliyeti Optimizasyonu:

Put Spread Collar Stratejisi:
- Long: 95% Put (3 ay)
- Short: 85% Put (3 ay)
- Short: 105% Call (1 ay rolling)
Net Maliyet: ~%0.5-1.0 yıllık

4.2 Korelasyon ve Çeşitlendirme

Korelasyon Matrisi Analizi: Modern portföylerde korelasyon dinamikleri:

2025 Varlık Korelasyonları (Kriz/Normal):
         | Hisse | Tahvil | Altın | Dolar
---------|-------|--------|-------|-------
Hisse    |  1.0  | -0.3/0.2| 0.1/0.0| -0.2/0.1
Tahvil   |       |   1.0   | 0.2/0.1| 0.1/0.0
Altın    |       |         |  1.0   | -0.3/-0.2
Dolar    |       |         |        |  1.0

Gerçek Çeşitlendirme:

  • Sadece varlık sayısı değil, risk faktörü çeşitliliği
  • Dinamik korelasyon modelleri (DCC-GARCH)
  • Stress period korelasyonları

4.3 Tail Risk Yönetimi

Extreme Event Hazırlığı:

  1. Senaryo Bazlı Stres Testi

    • 2008 Krizi tekrarı
    • Stagflasyon senaryosu
    • Jeopolitik şok
    • Teknoloji çöküşü

  2. Value at Risk (VaR) ve Ötesi

    • Conditional VaR (CVaR)
    • Expected Shortfall
    • Monte Carlo simülasyonları

5. Performans Atribüsyonu ve Değerlendirme

5.1 Performans Ölçütleri

Risk-Adjusted Metrikler:

Sharpe Ratio = (Rp - Rf) / σp
Sortino Ratio = (Rp - Rf) / σdownside
Information Ratio = (Rp - Rb) / Tracking Error
Calmar Ratio = Annualized Return / Max Drawdown

Multi-Period Analiz:

  • Rolling window performans
  • Up/down capture ratios
  • Drawdown analizi
  • Recovery süresi

5.2 Factor-Based Attribution

Performans Ayrıştırması:

  1. Varlık Tahsisi Etkisi: SAA vs TAA kararları
  2. Seçim Etkisi: Bireysel menkul kıymet seçimi
  3. Etkileşim Etkisi: Tahsis ve seçimin birleşimi
  4. Döviz Etkisi: FX hareketlerinin katkısı

Faktör Regresyonu Örneği:

Rportfolio = α + β1(Market) + β2(Size) + β3(Value) 
           + β4(Momentum) + β5(Quality) + ε

5.3 Risk Bütçelemesi

Risk Tahsisi Framework:

Toplam Risk Bütçesi: 10% volatilite
- Equity Risk: 4%
- Rate Risk: 2%
- Credit Risk: 2%
- Alternative Risk: 1%
- Active Risk: 1%

6. Pratik Uygulama: Global Makro Portföy Örneği

6.1 Mevcut Piyasa Ortamı Analizi (Q1 2025)

Makro Değerlendirme:

  • Fed faiz indirimi döngüsü
  • Çin yeniden açılma momentumu
  • Avrupa resesyon riski
  • Jeopolitik gerginlikler

6.2 Örnek Global Makro Portföy

Taktiksel Pozisyonlar:

LONG Pozisyonlar:
- %15 US Technology (AI theme)
- %10 Japan Equities (YCC exit)
- %8 EM Local Currency Bonds
- %5 Gold (hedge)
- %12 Investment Grade Credit

SHORT Pozisyonlar:
- %5 EUR/USD (ECB dovish)
- %3 EU Periphery Bonds
- %2 High Beta EM FX

NEUTRAL:
- %40 Core Fixed Income
- Cash buffer

6.3 Risk Yönetimi Parametreleri

Portfolio Guidelines:

  • Max single position: 5%
  • Stop loss: -7% pozisyon bazında
  • Portfolio VaR limit: 3% (95% confidence)
  • Leverage limit: 2x gross
  • Liquidity requirement: 80% T+3

7. Gelecek Trendler ve İnovasyonlar

7.1 Teknoloji ve Portföy Yönetimi

AI/ML Uygulamaları:

  • Pattern recognition
  • Natural language processing
  • Reinforcement learning
  • Alternative data processing

Blockchain ve Tokenizasyon:

  • Real asset tokenization
  • Smart contract automation
  • DeFi integration
  • Settlement efficiency

7.2 Sürdürülebilir Yatırım Entegrasyonu

ESG Integration Framework:

  1. Negatif Eleme: Dışlama kriterleri
  2. ESG Skorlama: Risk-return optimizasyonu
  3. Impact Measurement: SDG alignment
  4. Active Ownership: Proxy voting

7.3 Yeni Risk Faktörleri

Emerging Risks:

  • Cyber risk
  • Climate transition risk
  • Demographic shifts
  • Technology disruption
  • Geopolitical fragmentation


📚 İleri Okuma & Kaynaklar